Bijlage: De herkomst van het het dogma dat Jezus goddelijk zou zijn (de tweenaturenleer)
Het idee dat Jezus zowel een menselijke als een goddelijke natuur heeft (de tweenaturenleer) is na veel discussie vastgelegd op verschillende concilies tussen 325 en 451. In dat laatste jaar, bij het Concilie van Chalcedon (vierhonderd jaar na Jezus' dood), werd deze tweenaturenleer tot dogma verheven.
In zijn historisch-wetenschappelijk onderzoek naar de figuur van Jezus, liet theoloog Harry Kuitert (in 1998) op overtuigende wijze zien, dat zowel Jezus als zijn leerlingen joden waren en steeds zijn gebleven - en dat een mens als een god zien, in fundamentele strijd is met het joodse geloof.
Jezus' eerste volgelingen, zoals Paulus, openden voor niet-joden de weg naar de joodse god Jahweh. Deze heidenen (niet-joden), met name uit de hellenistische wereld, gingen in de eeuwen erna een eigen overtuiging (een waanidee, in de woorden van Kuitert) uitdragen: dat Jezus een god-op-aarde was geweest.
In geen van de evangeliën wordt dit beweerd - het stamt van niet-joodse geloofsaanhangers uit veel latere eeuwen. De boodschap uit de evangeliën, dat Jezus' leer 'de weg' naar God was, was voor hen niet overtuigend genoeg als basis voor een religie.
Historisch gezien staat vast dat Jezus een joodse profeet was (de titel 'Christus' betekent eenvoudigweg 'gezalfde' en dat kon slaan op zowel een koning als een profeet) en dat hij als prediker rondtrok in Galilea met een aantal leerlingen en volgelingen.
In het historische onderzoek is dan goed te volgen, dat hoe jonger de bronnen zijn, hoe spectaculairder de anekdotes over en interpretaties van Jezus' leven worden. Het laat daarmee een mythologisering van een historische persoon zien (en niet de historisering van een mythisch figuur).
Het laat weer het belang zien van de vraag: waar komt deze opvatting of geloofsovertuiging vandaan? Van Jezus zelf? Of van mensen uit veel latere eeuwen?
* * * * *
Deze bijlage hoort bij de cursus Middeleeuwse mystiek, bij de bijeenkomst:
2a. Het middeleeuwse wereldbeeld.
* * * * *
Volg de hele cursus Middeleeuwse mystiek in de Lage Landen online:
|